Osoby z niepełnosprawnością intelektualną także mają potrzebę skorzystania z opieki stomatologicznej. Jest to w dużej mierze teoretyczna możliwość, ponieważ większość placówek nie jest przystosowana do obsługi osób niepełnosprawnych. Rodziny tych pacjentów narzekają na brak dostępu do stomatologa, na konieczność długiej i uciążliwej podróży, aby uzyskać darmowe świadczenie stomatologiczne dla swoich podopiecznych.
Specyficzni pacjenci
Osoby z niepełnosprawnościami to pacjenci wymagający odpowiedniego i specjalnego podejścia oraz zrozumienia ich potrzeb i ograniczeń. Zdaniem stomatologów pacjenci z niepełnosprawnością panicznie boją się wszelkich działań w obrębie jamy ustnej, często reagują agresją. W niewielu przypadkach można oswoić takie osoby z leczeniem stomatologiczym, przeprowadzić podstawowe badanie i wdrażać profilaktykę. Najczęściej, aby stomatolog wykonał jakiekolwiek zabiegi u osoby z niepełnosprawnością, konieczne jest znieczulenie ogólne. Lekarze stomatolodzy zgadzają się, co do tego, że liczba zapotrzebowanie na usługi stomatologiczne dla osób niepełnosprawnych jest coraz wyższe, a kontrakty z Narodowym Funduszem Zdrowia nie wystarczają, aby leczyć wszystkich pacjentów wymagających pomocy dentystycznej. Osoby autystyczne i dzieci z zespołem Aspergera najczęściej wymagają leczenia w znieczuleniu ogólnym. Higiena jamy ustnej u niepełnosprawnych dzieci pozostawia wiele do życzenia, natomiast u dorosłych pacjentów z niepełnosprawnościami jest wręcz katastrofalna.
Pacjenci drugiej kategorii
Niepełnosprawni mają wrażenie, że są pacjentami gorszej kategorii. Placówki dentystyczne świadczące refundowane leczenie dla osób niepełnosprawnych jest niewiele, zlokalizowane są tylko w największych miastach. Mimo apeli, jakie stomatolodzy wystosowali do Ministra Zdrowia, brakuje kompleksowych wytycznych w zakresie opieki stomatologicznej dla osób z niepełnosprawnością, które uwzględniałyby wiek, rodzaj i stopień niepełnosprawności pacjenta. Nie istnieje profilaktyka dentystyczna w tym zakresie. Brakuje kryteriów kwalifikowania pacjentów do zabiegów w znieczuleniu ogólnym. Kontrakty z NFZ na leczenie stomatologiczne osób z niepełnosprawnością podpisują szpitale, które zatrudniają chirurgów stomatologicznych. Tylko nieliczne gabinety są w stanie spełnić wymagania Funduszu dotyczące zaplecza anestezjologicznego, możliwości wykonania badań poprzedzających zabieg w znieczuleniu ogólnym oraz udzielenia pomocy w razie komplikacji. Jak witać dostęp do stomatologa dla pacjentów z niepełnosprawnością jest nierówny. W najgorszej sytuacji są osoby mieszkające w mniejszych miejscowościach, które do stomatologa muszą dojeżdżać wiele kilometrów i organizować transport medyczny. Osoby przykute do łóżka nie mogą dotrzeć o własnych siłach do stomatologa, więc powinny mieć przynajmniej prawo do bezpłatnego transportu medycznego. Nakłady na leczenie stomatologiczne osób niepełnosprawnych są nieoszacowane.
Niepełnosprawność fizyczna i umysłowa
Dużym problemem w dostępie do stomatologa jest brak rozgraniczenia w kontraktach na niepełnosprawność umysłową i fizyczną oraz występowania u niektórych osób obu rodzajów niepełnosprawności. Od stopnia i rodzaju niepełnosprawności zależy kwalifikacja pacjentów do zabiegu. W przypadku osób z niepełnosprawnością umysłową poważną barierą w leczeniu jest komunikacja z pacjentem, często jest brak możliwości nawiązania kontaktu z cierpiącym chorym.
U osób niepełnosprawnych występują choroby przewlekłe, więc priorytetem jest usuwanie wszelkich zakażeń w obrębie jamy ustnej. Bardzo często pierwszy kontakt pacjenta niepełnosprawnego ze stomatologiem następuje wtedy, kiedy chory odczuwa ból, a stan uzębienia jest bardzo zły. Trudności w leczeniu stomatologicznym powoduje specyfika niektórych chorób. Osoby z zespołem Downa mają wąskie drogi oddechowe, wady serca i duży język. U Dzieci cierpiących na mózgowe porażenie dziecięce występuje padaczka. W pacjenta znieczulonego może dojść do niedrożności dróg oddechowych, niedotlenienia, a nawet do śmierci. Konieczne jest wykonywanie intubacji dotchawiczej. Dzieci i dorośli niepełnosprawni stanowią wyjątkową grupę pacjentów, która wymaga indywidualnego podejścia, empatii i cierpliwości. Aby leczyć stomatologicznie osoby niepełnosprawne na europejskim poziomie konieczna jest zmiana systemu w zakresie udzielania świadczeń, większa ilość wyspecjalizowanych w tej materii placówek dentystycznych.
Lekarze stomatolodzy uważają, że w zakresie opieki dentystycznej osób z niepełnosprawnością konieczne jest przeprowadzenie kampanii społecznej i prowadzenie stałej działalności oświatowej na temat higieny jamy ustnej u osób niepełnosprawnych w środowisku rodziców, nauczycieli, rehabilitantów i pediatrów. Gdyby najbliższe otoczenie miało większą świadomość problemów z higieną jamy ustnej u niepełnosprawnych i wiedziałoby jak reagować, to poprawiłby się ogólny stan zdrowia tych osób, ponieważ łatwiej byłoby prowadzić profilaktykę w zakresie schorzeń zębów i dziąseł.
